Tutak Askerlik Şubesi

İl	Ağrı
İlçe	Tutak
Şube Adı	Ağrı Askerlik Şubesi
Telefon	(0472) 215 10 28
Fax	(0472) 215 98 93
Adres	Abide Mah. Erzurum Cad. Merkez / AĞRI

Ağrı Merkez’de bulunan Tutak askerlik şubesine ait telefon numarası, adres ve iletişim bilgileri.

Tutak Hakkında

Tutak, tarih boyunca çeşitli devletlerin, dinlerin ve mezheplerin etkisi altında kalmış bir ilçedir. Atabindi (Nadirşeyh), Bulutpınar (Cemalverdi), Dayıpınar (Noktulu), Erdal (Hive), Isaabt, Ocakbaşı (Mirze) ve Soğukpınar (Muşyan) köylerindeki mezar taşları, kale kalıntıları, kilise yıkıntıları ve diğer tarihi yapılar, farklı dönemlerin, milletlerin ve inançların izlerini taşımaktadır. Tutak, bu zengin tarih ve kültür mirasıyla çok eski bir yerleşim yeridir. Ancak, tarihine dair yeterli bilgiye ulaşılamamıştır, çünkü gerekli araştırmalar yapılmamıştır.

Urartulara ait mezarlar Tutak’ta sıkça rastlanan izlerdendir. Urartulardan sonra bölgeye Medler ve Persler egemen olmuştur. M.Ö. 680 yılında Ağrı’ya yerleşen Saka ve Arsaklı Türkleri, Murat boylarına dağılarak bölgeye etki etmiştir. Romalılar ve Sasanilerin ardından Müslüman Araplar, bölgede akınlarda bulunmuştur. 750’den itibaren bölge Abbasilerin egemenliğine geçti ve dışarıdan bağımsız, içeriden bağlı olarak yönetildi. 1054’ten itibaren Selçuklu Türklerinin yönetimine giren Tutak, 1071 Malazgirt Zaferi’nin ardından Büyük Selçuklu Devleti’nin sınırları içinde kaldı. X. ve XII. yüzyıllarda Orta Asya ve Horasan’dan gelen birçok Türk boyu ve aşireti, Tutak’a yerleşti. 1243 Kösedağ Savaşı’ndan sonra ilhanlıların eline geçti. Bu dönemde Celayirliler, Timur, Karakoyunlu ve Akkoyunlu Türkmen devletleri yönetimde etkili oldu. 1502-1514 Çaldıran Zaferi ile Osmanlı topraklarına katılan Tutak, Safevilerin işgali sonrasında Osmanlılar tarafından 1578’de geri alındı. 1868’de Beyazıt Sancağı’na bağlı bir ilçe merkeziydi.

Osmanlı İmparatorluğu döneminde Van Eyaleti’nin Beyazıt Sancağı’na bağlı olan Tutak, 1927 yılında merkezi Karaköse olarak Ağrı İline bağlandı. XIX. yüzyılda birkaç kez Rus işgali yaşayan ilçe, 1. Dünya Savaşı sırasında tekrar Rusların eline geçti. Ancak, 1917’de Rusların çekilmesiyle Ermeni işgali başladı. 14 Nisan 1918’de ise Tutak işgalden kurtarıldı.

Bölgenin tarihi geçmişi, M.Ö. XV. yüzyıla kadar uzanan zengin bir geçmişe sahiptir. Bu dönemde, bölge Hurrilerin ve Mitani Krallığının kuzeydoğu sınırlarını oluşturmuş, ancak asıl egemenlik Urartuların elinde bulunmuştur. (Urartular, uzun yıllar boyunca Doğu Anadolu’nun büyük bir kısmını kontrol etmişlerdir.)

Tutak, M.Ö. VIII. yüzyılın sonlarına doğru İran’da hüküm süren Medlerin egemenliğine girmiştir. Medlerin hakimiyeti, Perslere yenilmesiyle son bulmuş ve bölge Perslerin kontrolü altına girmiştir. M.Ö. 331 yılına kadar devam eden Pers egemenliği, İssos Muharebesi’nde sona ermiş ve bölge İskender İmparatorluğu’na katılmıştır. Büyük İskender ve generallerinin devri sonrasında, Pers İmparatorluğunu yeniden canlandıran Partlar, bölgenin kontrolünü ele almıştır.

M.S. 1. ve 2. yüzyıllarda, Romalılar Anadolu’nun büyük bir kısmını ele geçirmişlerdir. Bölge, zaman zaman Romalılarla Partların mücadelesine sahne olmuş, ancak Romalılar Fırat Nehri’nin doğusunda egemenlik kuramamışlardır. M.S. 3. yüzyılda Partlar yerlerini Sasani İmparatorluğuna bırakmıştır. Sasanilerin mücadelesi Romalılarla devam etmiştir ve 642 yılında Sasani İmparatorluğuna son veren İslam orduları bölgeye hakim olmuştur.

VIII. yüzyıl ortalarından itibaren İslam’ı kabul eden Türkler, Abbasiler döneminde İslam ülkelerine yerleşmeye ve Anadolu’ya akın etmeye başlamışlardır. Bu akınlara son vermek amacıyla yola çıkan Bizans ordusu, 1071 yılında Malazgirt Ovasında Alparslan komutasındaki Türk ordularıyla karşılaşmıştır. Bu savaş, Bizans ordusunun kesin bir yenilgi almasıyla sonuçlanmış ve Anadolu kapıları Türklere tamamen açılmıştır. Malazgirt Meydan Savaşı’ndan sonra bölge bir süre Celalettin Harzemşah’ın, ardından Moğolların kontrolüne geçmiştir. Moğolları takiben bölge, sırasıyla İlhanlıların, Celayiroğullarının (1345), Timur İmparatorluğunun, Karakoyunluların ve Safevilerin yönetiminde kalmıştır.

Yavuz Sultan Selim’in 1514 Çaldıran seferiyle Osmanlı topraklarına katılan bölge, İran ile yapılan Kasr-ı Şirin Antlaşması (1639) ile kesinleşmiştir. 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşlarında Rus işgaline uğrayan bölge, 1878 Ayastefanos Antlaşması ile tekrar Osmanlı topraklarına katılmıştır. 1877 Osmanlı-Rus savaşı sırasında Osmanlı Devleti’nin Alay Komutanı olarak görev yapan Hacı İsaoğlu Miralay Abdulkadir Bey, Komutan olarak Tutak’a atanmış ve Kılıç Gediği yaylası ile İsa Abat köyünü iskan etmesi emrini almıştır.

Tutak adının kökenine dair üç farklı iddia bulunmaktadır. İlk iddiaya göre, ismin Farsça kökenli olduğu ve “iki” anlamına gelen bir deyimden türediği, daha sonra bu deyimin Tutak olarak değiştirildiği düşünülmektedir. İkinci iddia, yöreye ilk gelen Türkler tarafından tutulan yer anlamında Tutak adının verildiği savını içermektedir. Üçüncü iddia ise, bölgede konaklayan ve Alparslan’ın ordusunun komutanlarından olan Tutak Beyinden dolayı ilçeye Tutak isminin verildiği savını içermektedir. Bu üç iddia arasında ismin kaynağı konusunda belirgin bir netlik bulunmamaktadır.

Tutak ismi, tarihi kaynaklarda M.Ö. XV yüzyıl tarihlerine kadar uzanmaktadır. Huriler dönemine dayandığı ve Urartu ile Med kaynaklarında da geçtiği bilinmektedir. “TU” kelimesi (iki veya tavlada düşeş) ile “TAK” kelimesi (mahalle veya yerleşim) arasındaki bağlantı, zaman içinde “d”nin “ğ”ye ve “k”nin “y”ye dönüşmesiyle Tu-du, Tak-tağ şeklinde evrildiği ifade edilmektedir. Bu evrimle Tutak, “iki mahalle” anlamına gelmektedir.

Özellikle açıklamada belirtilen Erzurum ve Kars yöresinin, bu ilçeye “Antep” adını vermesi, bölgedeki halkın hala Antep adını kullanmasının ise dikkat çekici bir bilgi olarak sunulmuştur. Ancak, bu adın Gaziantep ile bir ilişkisi olup olmadığı konusunda net bir bilgi bulunmamaktadır. Halk arasında bu bölgeye Antep adının verilmesine rağmen, Gaziantep ile alakası olmadığı, hatta buradaki adın “ıntap” olduğu vurgulanmaktadır.